Januari 2014 - zo maar wat dwalen over onze unieke Gorsselse Heide
Zo maar wat dwalend over de wandelpaden van onze Gorsselse Heide geeft mij een rustgevend gevoel, goed voor lichaam en geest. Zeker als de koude winterbries langs je gezicht streelt, met een druppel aan je neus. Maar ook de bossen in de directe omgeving zijn zeker uitnodigend voor een winterwandeling, denk aan Joppe, landgoed Dorth en het Hassinkbos en het uitgestrekte uiterwaardengebied, de Ravenswaarden en Epserwaarden.
Maar onze unieke Gorsselse Heide heeft voor mijn gevoel iets extras. Dus verder dwalend in dit unieke heidegebied.
Genietend, kijkend en speurend in de omgeving of je nog een vogel kunt waarnemen, zie je ook verschillende bomen ontdaan van blad om gedurende de winterperiode uitdroging te voorkomen. Als hun blad doorgaat met vocht verdampen, terwijl de wortels bevroren zijn (en dus geen water kunnen opnemen en transporteren) is het snel einde verhaal. Bovendien zorgen ze ervoor dat hun sappen niet bevriezen, door bijvoorbeeld een extra hoeveelheid suiker te vormen. Test het maar eens bij de berk, tap een klein beetje sap af door er een takje in de winter af te snijden en proef maar eens hoe zoet het smaakt. Ook de bevroren aardappel krijgt zodoende de zoete smaak. Maar het bladoppervlak verkleinen is ook een oplossing ter bescherming, omkrullen [rhodendendron], naaldvormig [naaldbomen, echter niet bij de lariks, die heeft zijn tot geelbruine verkleurde naalden in de herfst al laten vallen], beharing, een extra waslaagje aanbrengen, huidmondjes aan de onderzijde en dik leerachtig blad met kleine huidmondjes geven een winterbescherming.
Kijk ook eens naar het silhouet van diverse loofbomen. Diegenen die solitair op de heide staan zijn schitterend waarneembaar. Natuurwerkgroep Gorssel heeft in overleg niet alle bomen van de heide weggezaagd. Als rust- en schuilmogelijkheid voor diverse vogels en insecten hebben deze bomen wel degelijk een bijzondere functie, zowel de boom zelf als de eronder liggende beschermende strooisellaag geven een extra ecologische waarde.
De statige slanke berk, met zijn dunnere takken en twijgen tegen de robuuste eik met zijn knoestige takken. De bolvormige beuk, zeker als deze solitair staat, zijn takken tot vlak boven de grond om ’s zomers met zijn bladerdek de gevoelige gladde stam tegen zonlicht te beschermen.
Over de structuur van de stammen is natuurlijk nog veel meer te zeggen, de gladde stam van de beuk, de ruwe stam van de eik, de witte laagjes op de berkenstam, de pikkerige stam van de grove den, de afbladderende stam van de plataan, om maar enkele voorbeelden te noemen.
De witte plekken van de berk worden veroorzaakt doordat er allemaal minuscule kleine luchtbelletjes in de bast zitten, een soort schuimlaag als isolatie. Let ook eens op de takken van bijvoorbeeld de krentenboom, daar zie je verschillende ronde putjes, de lenticellen, openingen voor de ademhaling. In andere bomen en struiken zijn deze lenticellen weer streepvormig, zoals vlier maar ook de berk. Om nog maar niet te spreken over de knoppen, maar daar zal ik later weleens verder op ingaan.
Als je de strooisellaag onder de boom verder bekijkt, zeker als je niet weet welke boom het is, kun je aan de afgevallen bladeren er wat gemakkelijker achter komen. Deze strooisellaag beschermt de bodem en dus het wortelgestel tegen al te strenge vorst, maar ook tegen uitdroging. Verder zit in deze strooisellaag een schat aan insecten en andere dieren, die ook voor en tijdens de winterperiode bescherming hebben gezocht.
Tevens geven de afgevallen vruchten een boomherkenning, denk aan beukennootjes, eikels en de enkelvoudige vleugeltjes van de esdoorn. Een prachtig gezicht zijn ook de bolletjes van de plataan, die zitten vaak nog aan dunne draadjes vast aan de takken.
Geniet van wat de Gorsselse Heide ons biedt
Herman Roelofs
Zo maar wat dwalend over de wandelpaden van onze Gorsselse Heide geeft mij een rustgevend gevoel, goed voor lichaam en geest. Zeker als de koude winterbries langs je gezicht streelt, met een druppel aan je neus. Maar ook de bossen in de directe omgeving zijn zeker uitnodigend voor een winterwandeling, denk aan Joppe, landgoed Dorth en het Hassinkbos en het uitgestrekte uiterwaardengebied, de Ravenswaarden en Epserwaarden.
Maar onze unieke Gorsselse Heide heeft voor mijn gevoel iets extras. Dus verder dwalend in dit unieke heidegebied.
Genietend, kijkend en speurend in de omgeving of je nog een vogel kunt waarnemen, zie je ook verschillende bomen ontdaan van blad om gedurende de winterperiode uitdroging te voorkomen. Als hun blad doorgaat met vocht verdampen, terwijl de wortels bevroren zijn (en dus geen water kunnen opnemen en transporteren) is het snel einde verhaal. Bovendien zorgen ze ervoor dat hun sappen niet bevriezen, door bijvoorbeeld een extra hoeveelheid suiker te vormen. Test het maar eens bij de berk, tap een klein beetje sap af door er een takje in de winter af te snijden en proef maar eens hoe zoet het smaakt. Ook de bevroren aardappel krijgt zodoende de zoete smaak. Maar het bladoppervlak verkleinen is ook een oplossing ter bescherming, omkrullen [rhodendendron], naaldvormig [naaldbomen, echter niet bij de lariks, die heeft zijn tot geelbruine verkleurde naalden in de herfst al laten vallen], beharing, een extra waslaagje aanbrengen, huidmondjes aan de onderzijde en dik leerachtig blad met kleine huidmondjes geven een winterbescherming.
Kijk ook eens naar het silhouet van diverse loofbomen. Diegenen die solitair op de heide staan zijn schitterend waarneembaar. Natuurwerkgroep Gorssel heeft in overleg niet alle bomen van de heide weggezaagd. Als rust- en schuilmogelijkheid voor diverse vogels en insecten hebben deze bomen wel degelijk een bijzondere functie, zowel de boom zelf als de eronder liggende beschermende strooisellaag geven een extra ecologische waarde.
De statige slanke berk, met zijn dunnere takken en twijgen tegen de robuuste eik met zijn knoestige takken. De bolvormige beuk, zeker als deze solitair staat, zijn takken tot vlak boven de grond om ’s zomers met zijn bladerdek de gevoelige gladde stam tegen zonlicht te beschermen.
Over de structuur van de stammen is natuurlijk nog veel meer te zeggen, de gladde stam van de beuk, de ruwe stam van de eik, de witte laagjes op de berkenstam, de pikkerige stam van de grove den, de afbladderende stam van de plataan, om maar enkele voorbeelden te noemen.
De witte plekken van de berk worden veroorzaakt doordat er allemaal minuscule kleine luchtbelletjes in de bast zitten, een soort schuimlaag als isolatie. Let ook eens op de takken van bijvoorbeeld de krentenboom, daar zie je verschillende ronde putjes, de lenticellen, openingen voor de ademhaling. In andere bomen en struiken zijn deze lenticellen weer streepvormig, zoals vlier maar ook de berk. Om nog maar niet te spreken over de knoppen, maar daar zal ik later weleens verder op ingaan.
Als je de strooisellaag onder de boom verder bekijkt, zeker als je niet weet welke boom het is, kun je aan de afgevallen bladeren er wat gemakkelijker achter komen. Deze strooisellaag beschermt de bodem en dus het wortelgestel tegen al te strenge vorst, maar ook tegen uitdroging. Verder zit in deze strooisellaag een schat aan insecten en andere dieren, die ook voor en tijdens de winterperiode bescherming hebben gezocht.
Tevens geven de afgevallen vruchten een boomherkenning, denk aan beukennootjes, eikels en de enkelvoudige vleugeltjes van de esdoorn. Een prachtig gezicht zijn ook de bolletjes van de plataan, die zitten vaak nog aan dunne draadjes vast aan de takken.
Geniet van wat de Gorsselse Heide ons biedt
Herman Roelofs
