Maart 2020: pissebedden [Oniscidea]
Vreemde dieren die pissebedden, alleen de naam al doet denken aan insecten die in bedden pissen. Fout Herman, het zijn geen insecten, maar kreeftachtigen, koudbloedige schaaldieren en ze leven ook niet in bedden. Maar vroeger werden wel gedroogde pissebedden in het bed van jonge kinderen gestrooid om het bedplassen te voorkomen. Niets is echter van toepassing, ze hebben in mijn visie nuttige eigenschappen. Veel mensen vinden pissebedden maar enge, vieze dieren en durven ze nauwelijks aan te pakken en bovendien dat een groepje pissebedden naar urine ruikt. Ze leefden van oorsprong in een waterrijk biotoop. Enkele soorten zijn tot landdieren geëvolueerd en zijn nu echte cultuurvolgers.
In onze Ecologische Atlas staan ze niet vermeld als op onze Gorsselse Heide voorkomend. Is dat wel zo? Zouden ze echt niet voorkomen verscholen tussen, achter of onder de betonnen stenen objecten en onder halfvergane boomstronken en takken op de heide? Als je een boomstronk of tak van de grond optilt, wemelt het er onder van de insecten. Nooit opgelet of daar ook pissebedden te voorschijn kwamen. Toch bij de volgende wandeling, wat dit betreft, de ogen beter de kost geven. Maar als je zo’n tak of stammetje dan van onderen beter bekeken hebt, leg het dan wel weer zo goed mogelijk op z’n plaats terug. Het insecten- en dierengewriemel eronder vindt dan weer z’n rust terug in het donker en onder de vochtige omstandigheden. In de tuin hoef je maar een tegel op te wippen en vele pissebedden komen te voorschijn. Ook langs stenen muren en onder bloempotten zie je ze regelmatig kruipen of wandelen. Als je ze oppakt rollen ze zich veelal op tot een balletje.
In Nederland leven 36 soorten op het land bivakkerende pissebedden. We kennen onder andere de ruwe pissebed, de kelderpissebed, de gewone oprolpissebed, de mospissebed en de mierenpissebed. De ruwe pissebed is de meest voorkomende en over de gehele wereld verspreid, afhankelijk van hun leeftijd zijn ze 0.3 cm. tot 2 cm. groot. Ook de waterpissebed is een bekende soort die leeft op de bodem van stilstaande of traag stromende wateren. De havenpissebed is duidelijk groter met een lengte van 2,8 cm. Deze leeft op rotsachtige plaatsen van zeekusten onder stenen en tussen algen. Ze leven amfibisch en bij het minste gevaar vluchten ze het water in. Veel gebruikte volksnamen zijn keldermot, keldervarkentje en vochtvarkentje. Ze hebben kieuwen aan de onderzijde van het achterlijf, een soort “aangepaste” poten, de pleoden. Vanwege deze kieuwen moeten ze onder vochtige omstandigheden hun leven slijten. Bij droogte zijn ze geen lang leven beschoren.
Nog maar een keer, misschien ten overvloede, deze kreeftachtige schaaldieren bestaan uit meerdere segmenten, waarvan 7 segmenten een paar poten dragen. Ze leggen per keer zo’n 200 geel gekleurde eieren. Na een paar weken aanschouwen de jongen het levenslicht. Ze verblijven dan nog ongeveer een maand in een soort broedbuidel tegen de borst aan de buikzijde van het vrouwtje. Ze eten dan de uitwerpselen van hun moeder, dat nog voldoende voedsel bevat. Na een aantal vervellingen gaan ze min of meer hun eigen leven leiden, nog wel niet volwassen, maar toch. Aan de lichtgekleurden kun je concluderen dat ze pas een nieuw pakje hebben aangetrokken, zie foto.
Ze leven van dood en half vergaand materiaal, zoals rottende plantenresten. Het zijn echte opruimers, dus uitermate nuttig. Al etende vermalen ze alles tot kleine stukjes, het bruikbare voedsel wordt eruit geselecteerd en genuttigd, de rest wordt uitgescheiden en verder door bacteriën en schimmels afgebroken.
Pissebedden hebben vele vijanden, zoals insecten, spinnen, amfibieën en ook vogels lusten ze graag. Uit onderzoek is vastgesteld dat de waterpissebed ook een groot probleem heeft met bestrijdingsmiddelen Neonicotinoїden, zoals o.a. imidacloprid ook bekend als “round-up”, wat ongemerkt in het oppervlaktewater terecht komt. Dus niet gebruiken, dit gif!
Dan nog een heel bijzondere eter, de rood-witte celspin, die gespecialiseerd is in het vangen en kraken van de pissebed.
Geniet van wat de Gorsselse Heide (en omgeving) ons biedt.
Vreemde dieren die pissebedden, alleen de naam al doet denken aan insecten die in bedden pissen. Fout Herman, het zijn geen insecten, maar kreeftachtigen, koudbloedige schaaldieren en ze leven ook niet in bedden. Maar vroeger werden wel gedroogde pissebedden in het bed van jonge kinderen gestrooid om het bedplassen te voorkomen. Niets is echter van toepassing, ze hebben in mijn visie nuttige eigenschappen. Veel mensen vinden pissebedden maar enge, vieze dieren en durven ze nauwelijks aan te pakken en bovendien dat een groepje pissebedden naar urine ruikt. Ze leefden van oorsprong in een waterrijk biotoop. Enkele soorten zijn tot landdieren geëvolueerd en zijn nu echte cultuurvolgers.
In onze Ecologische Atlas staan ze niet vermeld als op onze Gorsselse Heide voorkomend. Is dat wel zo? Zouden ze echt niet voorkomen verscholen tussen, achter of onder de betonnen stenen objecten en onder halfvergane boomstronken en takken op de heide? Als je een boomstronk of tak van de grond optilt, wemelt het er onder van de insecten. Nooit opgelet of daar ook pissebedden te voorschijn kwamen. Toch bij de volgende wandeling, wat dit betreft, de ogen beter de kost geven. Maar als je zo’n tak of stammetje dan van onderen beter bekeken hebt, leg het dan wel weer zo goed mogelijk op z’n plaats terug. Het insecten- en dierengewriemel eronder vindt dan weer z’n rust terug in het donker en onder de vochtige omstandigheden. In de tuin hoef je maar een tegel op te wippen en vele pissebedden komen te voorschijn. Ook langs stenen muren en onder bloempotten zie je ze regelmatig kruipen of wandelen. Als je ze oppakt rollen ze zich veelal op tot een balletje.
Pissebedden; foto bron Wikipedia
In Nederland leven 36 soorten op het land bivakkerende pissebedden. We kennen onder andere de ruwe pissebed, de kelderpissebed, de gewone oprolpissebed, de mospissebed en de mierenpissebed. De ruwe pissebed is de meest voorkomende en over de gehele wereld verspreid, afhankelijk van hun leeftijd zijn ze 0.3 cm. tot 2 cm. groot. Ook de waterpissebed is een bekende soort die leeft op de bodem van stilstaande of traag stromende wateren. De havenpissebed is duidelijk groter met een lengte van 2,8 cm. Deze leeft op rotsachtige plaatsen van zeekusten onder stenen en tussen algen. Ze leven amfibisch en bij het minste gevaar vluchten ze het water in. Veel gebruikte volksnamen zijn keldermot, keldervarkentje en vochtvarkentje. Ze hebben kieuwen aan de onderzijde van het achterlijf, een soort “aangepaste” poten, de pleoden. Vanwege deze kieuwen moeten ze onder vochtige omstandigheden hun leven slijten. Bij droogte zijn ze geen lang leven beschoren.
Nog maar een keer, misschien ten overvloede, deze kreeftachtige schaaldieren bestaan uit meerdere segmenten, waarvan 7 segmenten een paar poten dragen. Ze leggen per keer zo’n 200 geel gekleurde eieren. Na een paar weken aanschouwen de jongen het levenslicht. Ze verblijven dan nog ongeveer een maand in een soort broedbuidel tegen de borst aan de buikzijde van het vrouwtje. Ze eten dan de uitwerpselen van hun moeder, dat nog voldoende voedsel bevat. Na een aantal vervellingen gaan ze min of meer hun eigen leven leiden, nog wel niet volwassen, maar toch. Aan de lichtgekleurden kun je concluderen dat ze pas een nieuw pakje hebben aangetrokken, zie foto.
Ze leven van dood en half vergaand materiaal, zoals rottende plantenresten. Het zijn echte opruimers, dus uitermate nuttig. Al etende vermalen ze alles tot kleine stukjes, het bruikbare voedsel wordt eruit geselecteerd en genuttigd, de rest wordt uitgescheiden en verder door bacteriën en schimmels afgebroken.
Pissebedden hebben vele vijanden, zoals insecten, spinnen, amfibieën en ook vogels lusten ze graag. Uit onderzoek is vastgesteld dat de waterpissebed ook een groot probleem heeft met bestrijdingsmiddelen Neonicotinoїden, zoals o.a. imidacloprid ook bekend als “round-up”, wat ongemerkt in het oppervlaktewater terecht komt. Dus niet gebruiken, dit gif!
Dan nog een heel bijzondere eter, de rood-witte celspin, die gespecialiseerd is in het vangen en kraken van de pissebed.
Geniet van wat de Gorsselse Heide (en omgeving) ons biedt.
Herman Roelofs
