April 2012 - Gagel op onze Gorsselse Heide
GRASMAAND: “April doet wat hij wil”
Dat vind ik toch wel het unieke van onze Gorsselse Heide op het ene moment loop je genietend van het prachtige uitzicht over de heide en even later sta je in een 1 meter hoog gagelveld. Je kunt de geur van de struiken opsnuiven.
Op het in 2010 afgebrande stuk kleine heide is binnen een half jaar alweer een behoorlijke struik gagel gegroeid.
Afgelopen maart heeft natuurwerkgroep Gorssel weer een stuk van het gagelstruweel ontdaan van andere opslag. Het is terdege belangrijk dat we deze gagelstruwelen weer vrijmaken, want dan komt misschien een specifieke nachtvlinder terug, de gageluil. Deze gebruikt de gagelstruik als waardplant.
Gagel [Myrica gale] een kleine struik, hoogte 0,5 tot 1,2 meter, bloeitijd april/mei. De plant staat op de Nederlandse rode lijst en geeft de voorkeur aan natte, zure, venige standplaatsen en komt voor in gebieden met een Atlantisch klimaat. De soort is sterk achteruitgegaan door biotoopvernietiging en eutrofiering [vermesting].
We moeten er dus voor zorg dragen dat dit biotoop in stand gehouden wordt op onze Gorsselse Heide.De bladeren zijn aan de onderzijde bezaaid met gele harsklieren welke etherische oliën produceren, ze zijn eirond, lancetvormig 2-5 cm lang.
Vooral in het voorjaar is het gagelstruweel prachtig door de tienduizenden bronsgele schubjes van de stijf, rechtopstaande katjes.
Met enkele uitzondering zijn de struiken tweehuizig, hetgeen inhoudt een struik met mannelijke bloemen die het stuifmeel produceren en een andere struik met de vrouwelijke bloemen met de stamper, die de uiteindelijke vruchten voorbrengen.
De struik werd vroeger beschouwd als medicinale plant maar soms ook als toverdrank. Voor vele doeleinden werd de struik gebruikt, leerlooien [schors], bier [gagel in plaats van hop], in Denemarken zachte gagel-jenever [Porsesnaps].
Bovendien werd in vroegere tijden het blad gebruikt als middel bij insectenverdelging, bijvoorbeeld in de bedstee. In Brabant is de struik dan ook nog steeds bekend als vlooienkruid.
Geniet van wat de Gorsselse Heide ons biedt.
Herman Roelofs
