Juni 2012 - Libellen en Juffers op onze Gorsselse Heide.
Libellen zijn de grootste insecten van Europa. Ze hebben een fascinerende levenswijze, prachtige kleuren en een verbazingwekkende vliegprestatie.
De libellen zijn onderverdeeld in twee onderorden: de juffers of gelijkvleugeligen [Zygoptera] en de echte libellen [Anisoptera] of ongelijkvleugeligen, ook wel glazenmakers of korenbouten genoemd. Ze behoren tot één van de oudste insectensoorten van onze aarde, waarvan de oudste bekende vertegenwoordiger van deze orde zo’n 325 miljoen jaar geleden leefde. Ze vlogen rond op onze aarde voordat de eerste vogels verschenen en hebben de dinosaurussen zien komen en gaan.
Afgezien van het verschil in vleugels, kopvorm, lichaam en grootte is het meest simpele onderscheid tussen juffers en de echte libellen de houding van de vleugels in rust zittend op een takje. Juffers hebben over het algemeen de vleugels langs het lijf naar achteren, terwijl de echte libellen de vleugels meestal horizontaal gespreid hebben. Verder zijn juffers slank en de echte libellen veel robuuster.
Op de Gorsselse Heide zijn zo’n 27 soorten waargenomen.
de viervlek; grootte 40-48mm, een echte libel.
De ontwikkeling van de libel verloopt via ei, vervolgens een aantal larve stadia tot tenslotte de volwassen libel, het imago. De larven, de nimfen, leven in water, het volwassen insect in de lucht. Vrijwel alle libellen leggen hun eieren in het water of vlak bij het water. Er zijn soorten die de eieren in waterplanten leggen. Via de legboor van het vrouwtje wordt een opening in de plant gemaakt, waarin de langwerpige eieren worden afgezet. Andere soorten strooien ronde eieren uit boven het water, of zetten ze af in de vochtige modder of net onder het wateroppervlak. Afhankelijk van de soort leggen ze 200 tot 1000 eieren, welke zich ontwikkelen tot larven. Bij de echte libellen duurt dit ongeveer 4 weken, bij de juffers komen de larven al na 2 weken uit het ei. Maar er zijn ook soorten waarbij de eieren in een soort rusttoestand overwinteren. Vooral de noordelijke soorten overwinteren het eerste jaar als ei, maar ook zowel larven als imago’s overwinteren, ook weer afhankelijk van de soort.
In vergelijking met vlinders missen de libellen het popstadium.
Voordat ze als volwassen libel uit het water kruipen, uitsluipen, doorlopen de larven diverse stadia waarbij ze steeds meer op het imago gaan lijken. Dit duurt afhankelijk van de soort enkele maanden tot meerdere jaren. De larven leven op de waterbodem of nabij waterplanten. Het zijn vraatzuchtige rovers, met hun uitschuifbare monddelen, het zogenaamde vangmasker, grijpen ze hun prooidieren. Ze eten vrijwel alle prooidieren mits ze maar een geschikte grootte hebben.
Als volwassen libel leven ze van een groot aantal verschillende prooidieren, vooral vliegen, muggen, maar ook vlinders, haften, kleinere libellen en andere kleine, weke dieren.
De paring van libellen is zeer bijzonder en uniek in het dierenrijk. Je ziet ze soms als paringswiel op waterplanten of als tandemvlucht met het mannetje voorop door de lucht vliegen. De echte bevruchting van de eieren vindt pas plaats als de eieren afgezet worden.
Op een mooie zonnige dag kun je vooral bij het Luteaven en het Obliqua-ven volop van deze luchtacrobaten genieten.
Geniet van wat de Gorsselse Heide ons biedt Herman Roelofs.
