Mei 2013: Heidekartelblad
Heidekartelblad; Peducularis sylvatica, behoort tot de groep van bedreigde en kwetsbare planten van ons land en daarom staat deze soort terecht op de rode lijst.
De bijna onbehaarde, tweejarige [soms overblijvende] plant heeft een rechtopstaande enkelvoudige bloeistengel en veel wortelstandige stengels. De plant is giftig en halfparasitair en behoort tot de bremraapfamilie Orobranchaceae. Halfparasieten maken zelf wel voedsel (de planten zijn groen), maar voor de voorziening van ruwe mineralen en water parasiteren ze op het wortelstelsel van andere soorten. Heidekartelblad parasiteert voornamelijk op grassen.
Het blad is lancetvormig dubbelgeveerd, vandaar de naam kartelblad, blaadjes <2 cm. Het is een klein plantje hoogte 8-25 cm. Bloempjes zijn rose <25 cm in eindstandige trossen van 3 tot 10 bloemen. Het zaad bevindt zich in een tweezadige doosvrucht De zaden worden door mieren verspreid omdat aan de zaden een voor mieren lekkernij zit, het zogenaamde mierenbroodje. Bloeitijd van deze plant is april juli. Heidekartelblad is gevoelig voor een te zure bodem.
Op zoek naar bijzondere plantjes op onze Gorsselse Heide is niet zo moeilijk. Langs de bestaande wandelpaden zijn er nog wel wat aan te treffen, waaronder ook heidekartelblad. De meest optimale groeiplaats is in een lage en open vegetatie. Verder is het plantje afhankelijk van extensief beheer zoals laat maaien en extensieve begrazing.
(foto's: bron Wikipedia)
Het is een plantje van heischraalgrasland. Vroeger werden deze heischraalgraslanden vooral door betreding en extensieve beweiding in stand gehouden. Deze gebieden zijn zeer rijk aan bloemplanten waaronder het heidekartelblad, maar ook de klokjesgentiaan. Deze soorten komen voor op de iets nattere plaatsen zoals voetpaden en karrensporen. Maar ook op de plekken met wat lagere begroeiing en indien nat genoeg, zoals op afgeplagde stukken zie je heidekartelblad vooral in gezelschap van moeraswolfsklauw en kleine zonnedauw.
Het grondwater moet tenminste een deel van het jaar hoog zijn, maar mag in droge perioden tot meer dan een meter onder het maaiveld dalen. Verder moet de kwaliteit niet te zuur zijn.
Natte heide gebieden zijn in ons land relatief vaker ontgonnen dan de drogere gronden; de vochtige laagten leverden betere landbouwgronden op. Slechts 10% van ons heide areaal is nat en een kwart hiervan verkeert in redelijk tot goede staat. In de daartoe geschikte biotopen in ons land mogen we concluderen dat de trend betreffende het voorkomen van heidekartelblad is achteruitgegaan, oorzaak verzuring vermesting en verdroging.
Geniet van wat de Gorsselse Heide ons biedt
Herman Roelofs
