Augustus 2015: de natuurakkertjes
Waar vroeger (in de 19e eeuw) de boerderij “Kijk Over” heeft gestaan, zijn enkele natuurakkertjes in ere hersteld, zoveel mogelijk ingericht volgens natuurgericht akkerbeheer. Op oude tekeningen en beschrijvingen was nog te zien, waar de akkertjes vroeger gesitueerd waren. Samen met een enthousiaste oud-agrariër heeft Stichting Marke Gorsselse Heide dit verwezenlijkt. Het graan en de andere gewassen worden niet geoogst, maar blijven overstaan om zo als voedsel te dienen. Muizen kunnen daar dan dankbaar gebruik van maken om de winterse omstandigheden te trotseren. Maar dat geldt ook voor onze gevleugelde vrienden, zoals de gorzen en op het eind van de voedselpiramide de muizenetende roofvogels, waaronder de blauwe kiekendief, torenvalk en uilen. Zelfs reeën zijn op en in de directe omgeving van de akkertjes waargenomen. Verder moeten we ook de insecten, zoals bijen, hommels, zweefvliegen, wantsen en amfibieën niet vergeten: voedsel en beschutting zijn ook hier de trefwoorden. Het is dus een welkome positieve bijdrage aan de ecologische biodiversiteit van de Gorsselse Heide.
De akkertjes zijn ingezaaid met een combinatie van gerst en haver, winterrogge, boekweit, rode klaver, spelt, winterkool, lupine en een akkerbloemenrandenmengsel. Sommige zaadmengsels hebben moeite om tot wasdom te komen, maar de bodemgesteldheid laat ook duidelijk te wensen over. Dat is niet erg, ook de van vroeger bekende akkerbloemen, zoals korenbloem en bolderik komen niet spontaan tussen de ingezaaide gewassen te voorschijn. De zaadbank van deze soorten zal in de tijd wel verloren zijn gegaan. Door het inzaaien van een dergelijk mengsel zal in de toekomst hopelijk wel verspreiding over de akkertjes kunnen plaatsvinden.
Het is zeker de moeite waard om ter plekke eens een kijkje te nemen over dit oude ‘natuurlijke’ cultuurveldje. Voor mij is dit genieten.
De zeer oude gewassen spelt en boekweit zal ik wat nader beschouwen.
Spelt [Triticum spelta].
Dit biologische graan behoeft weinig bemesting en is goed resistent tegen ziekten. Het is nauw verwant aan tarwe hetgeen ook duidelijk aan de halmen en aren te zien is. Zo’n 6000 jaar geleden is het vanuit de voorouders van spelt in Zuidwest Azië via Egypte, langs de Nijl, in ons land terecht gekomen. Bij diverse opgravingen in Zuid Limburg zijn tekenen van de zeer vroege speltcultuur is ons land waargenomen. Ten opzichte van tarwe is het geen gemakkelijk graan: lagere opbrengst, moeilijker te verwerken voor teler en bakker. Vooral de bakker moet meer kennis van het graan hebben om een goed speltbrood te kunnen bakken. Maar desondanks is het waardevol voedsel, denk aan pasta’s, vlaaien, gebak, pannenkoeken en natuurlijk verschillende muesli's.
Boekweit [Fagopyrum esculentum].
Het is een oud voedselgewas uit de duizendknoopfamilie. Landen als Frankrijk maar vooral Polen zijn nog belangrijke productielanden voor dit voedselgewas. De plant is eenjarig met een opvallend rode stengel. Het is dus een bloemplant [zaadplant] en geen graan [grassenfamilie]. Soms wordt het wel “pseudograan” genoemd. De wit-roze bloemen bloeien wel 30 dagen en bevatten veel nectar. Dit is goed te zien aan de vele bijen en hommels die de bloemen bestuiven, hetgeen noodzakelijk is voor de zaadvorming. Het zaad kun je wel vergelijken met beukennootjes maar dan veel kleiner. Een groot voordeel van het meel uit de zaden is, dat het geen gluten bevat. Zeer belangrijk voor mensen die een glutenallergie hebben. De voedselproducten van het meel zijn licht verteerbaar, eiwitrijk en bovendien rijk aan magnesium, kalium en fosfor.
Geniet van wat de Gorsselse Heide ons biedt
Herman Roelofs
Waar vroeger (in de 19e eeuw) de boerderij “Kijk Over” heeft gestaan, zijn enkele natuurakkertjes in ere hersteld, zoveel mogelijk ingericht volgens natuurgericht akkerbeheer. Op oude tekeningen en beschrijvingen was nog te zien, waar de akkertjes vroeger gesitueerd waren. Samen met een enthousiaste oud-agrariër heeft Stichting Marke Gorsselse Heide dit verwezenlijkt. Het graan en de andere gewassen worden niet geoogst, maar blijven overstaan om zo als voedsel te dienen. Muizen kunnen daar dan dankbaar gebruik van maken om de winterse omstandigheden te trotseren. Maar dat geldt ook voor onze gevleugelde vrienden, zoals de gorzen en op het eind van de voedselpiramide de muizenetende roofvogels, waaronder de blauwe kiekendief, torenvalk en uilen. Zelfs reeën zijn op en in de directe omgeving van de akkertjes waargenomen. Verder moeten we ook de insecten, zoals bijen, hommels, zweefvliegen, wantsen en amfibieën niet vergeten: voedsel en beschutting zijn ook hier de trefwoorden. Het is dus een welkome positieve bijdrage aan de ecologische biodiversiteit van de Gorsselse Heide.
De akkertjes zijn ingezaaid met een combinatie van gerst en haver, winterrogge, boekweit, rode klaver, spelt, winterkool, lupine en een akkerbloemenrandenmengsel. Sommige zaadmengsels hebben moeite om tot wasdom te komen, maar de bodemgesteldheid laat ook duidelijk te wensen over. Dat is niet erg, ook de van vroeger bekende akkerbloemen, zoals korenbloem en bolderik komen niet spontaan tussen de ingezaaide gewassen te voorschijn. De zaadbank van deze soorten zal in de tijd wel verloren zijn gegaan. Door het inzaaien van een dergelijk mengsel zal in de toekomst hopelijk wel verspreiding over de akkertjes kunnen plaatsvinden.
Het is zeker de moeite waard om ter plekke eens een kijkje te nemen over dit oude ‘natuurlijke’ cultuurveldje. Voor mij is dit genieten.
De zeer oude gewassen spelt en boekweit zal ik wat nader beschouwen.
Spelt [Triticum spelta].
Dit biologische graan behoeft weinig bemesting en is goed resistent tegen ziekten. Het is nauw verwant aan tarwe hetgeen ook duidelijk aan de halmen en aren te zien is. Zo’n 6000 jaar geleden is het vanuit de voorouders van spelt in Zuidwest Azië via Egypte, langs de Nijl, in ons land terecht gekomen. Bij diverse opgravingen in Zuid Limburg zijn tekenen van de zeer vroege speltcultuur is ons land waargenomen. Ten opzichte van tarwe is het geen gemakkelijk graan: lagere opbrengst, moeilijker te verwerken voor teler en bakker. Vooral de bakker moet meer kennis van het graan hebben om een goed speltbrood te kunnen bakken. Maar desondanks is het waardevol voedsel, denk aan pasta’s, vlaaien, gebak, pannenkoeken en natuurlijk verschillende muesli's.
 |
 |
Boekweit [Fagopyrum esculentum].
Het is een oud voedselgewas uit de duizendknoopfamilie. Landen als Frankrijk maar vooral Polen zijn nog belangrijke productielanden voor dit voedselgewas. De plant is eenjarig met een opvallend rode stengel. Het is dus een bloemplant [zaadplant] en geen graan [grassenfamilie]. Soms wordt het wel “pseudograan” genoemd. De wit-roze bloemen bloeien wel 30 dagen en bevatten veel nectar. Dit is goed te zien aan de vele bijen en hommels die de bloemen bestuiven, hetgeen noodzakelijk is voor de zaadvorming. Het zaad kun je wel vergelijken met beukennootjes maar dan veel kleiner. Een groot voordeel van het meel uit de zaden is, dat het geen gluten bevat. Zeer belangrijk voor mensen die een glutenallergie hebben. De voedselproducten van het meel zijn licht verteerbaar, eiwitrijk en bovendien rijk aan magnesium, kalium en fosfor.
 |
 |
Geniet van wat de Gorsselse Heide ons biedt
Herman Roelofs
