Oktober 2017: Witte kluifzwam (Helvella crispa)

Deze maand maar eens weer wat speciaals over de paddenstoelen. De herfst is uitermate geschikt om van deze vruchtlichamen te genieten.
Zoals alle paddenstoelen is het een schimmel, ondergronds het mycelium [de zwamvlok], wat je kunt vergelijken met het wortelgestel. Bovengronds is het vruchtlichaam zichtbaar, vergelijkbaar met de bloemen van planten. Deze vruchtlichamen bevatten de sporen, die voor de verspreiding van de soort zorg dragen.
Het zijn de opruimers van de natuur. Ze groeien op dood en levend hout en op de strooisellaag van de grond. Ze breken de materialen af tot weer voedsel voor de andere flora, zeg maar bruikbaar voor de voedselketen.

De witte kluifzwam komt algemeen voor in ons land. De kluifzwammen worden ook wel elfenzadels genoemd. Ze zijn vooral te vinden op de randen van voedselrijke bosbodems met zand, leem en klei en vooral in de buurt van eiken. Het is een saprofyt, wat betekent een plantaardig organisme, dat zijn cellen opbouwt door stoffen op te nemen uit andere dode organismen. De witte kluifzwam leeft slechts van plantaardig afval materiaal, in de biologie bekent als een saprobiont. Een duidelijk voorbeeld van de opruimers in de natuur, waar de paddenstoelen om bekend staan.
Alleen de naam al geeft aanleiding om er lekker aan te kluiven, maar wees voorzichtig. De naam is meer te danken aan de vorm van een hondenkluif. Vroeger stond de witte kluifzwam wel bekend als eetbaar, eerst koken en dan zou het gif eruit verdampen.
Uit de laatste gegevens wordt de witte kluifzwam als giftig aangeduid met als resultaat spijsverteringsproblemen en kankerverwekkend. Dus laten staan en genieten van alles wat groeit en bloeit in de natuur. Dit geldt voor mij de gehele flora en fauna, laten staan en met de ogen en oren op je in laten werken, eventueel nog een foto maken.
okt17 witte kluifzwam
Witte kluifzwam op de Gorsselse Heide; fotografie Magda Bolt

De witte kluifzwam wordt vaak in de buurt van eiken aangetroffen. De Latijnse naam is afgeleid van Helvella, Italiaans kruid later ook gebruikt voor de naamgeving van morieljes.
De Nederlandse vertaling van crispa is rimpelig of geplooid. Ze zijn gerangschikt onder de zakjeszwammen. Je kunt ze aantreffen van augustus tot in december. Het ziet er vaak uit als onsamenhangend, een wat verfomfaaid geheel. Het vruchtlichaam varieert tussen de 5 en 15 cm. De hoed is zadelvormig en golvend met afmetingen tussen de 3 en 6 cm en vaak twee tot drielobbig. De hoedrand zit vrij van de steel en is aan de onderzijde behaard met de duidelijke sporenbuisjes, kleur is crème tot geelbruin.
De steel is hol en bestaat uit meerdere kamertjes, verder aan de buitenzijde diep gegroefd in de lengte richting, vuilwit tot bleek grijsbruin lengte 4 tot 13 cm met een diameter van 1 tot wel 5 cm. Uit deze afmetingen kun je concluderen dat het een wat ruige ongestructureerde vorm heeft.

Geniet van wat de Gorsselse Heide ons biedt   
Herman Roelofs 

  • Steunt u ons ook?
  • logo top vvdgh thumb