September 2019: klimop [Hedera helix]
Bij oudere huizen zag je nog wel eens dat een hele muur bedekt was met de altijd groenblijvende klimop. In vroegere tijden was een spouwmuur nog niet zo algemeen, vaak te kostbaar. Om toch behaaglijkheid door goede en voldoende isolatie te verkrijgen in de wintermaanden liet men de muur begroeien met een flink pak klimop of soms wilde wingerd, maar deze laatste was niet wintergroen en dus in de winter minder isolerend. Het dikke pak klimop was ook tegen de regen. Het beschermde de muur tegen nattigheid, maar in de zomer tegen direct zonlicht zo bleef de muur in die periode lekker koel.
Zo was het ook bij mijn geboortehuis, een muur naar het zuidwesten, die volledig bedekt was met klimop. Bovendien was het een heerlijke winter- en schuilverblijfplaats voor vele insecten en dieren, vooral de huismussen maakten er dankbaar gebruik van. De Hedera helix is samen met maretak en hulst de enige, van oorsprong, groenblijvende plant of struik in onze streken. In totaal zijn van de klimopfamilie zo’n 700 soorten bekend.
Bron: Wikipedia
Naast de schuilplaats is de klimop een belangrijke voedselbron voor vele nectardrinkende insecten en voor bessenetende vogels. De struik bloeit in het najaar van september tot in december. Voor de trekvlinders een laatste bron om voldoende energie in te nemen voor de lange trek naar warmere gebieden. Dit geldt ook voor andere insecten zoals zweefvliegen en wespen en de vlinders die hier overwinteren om nog wat energie op te doen voor de winterrust. Ze kunnen zich te goed doen aan het nectarrijke bloemsap. De geelgroenachtige bloempjes aan de bloeitakken staan bijeen in bolvormige schermen, die daarna weer trosjes vormen. De meeldraden zijn eerder rijp dan de stampers dit voorkomt zelfbestuiving hetgeen geen vruchten oplevert. Dit noemen we in de botanie protandrisch. De ruime nectar productie en het stuifmeel hebben een hoge voedingswaarde. De zwarte bessen worden door vele vogels genuttigd, zoals lijsters, duiven en spreeuwen. Het is bekend dat zelfs waterhoentjes de bessen een lekkernij vinden.
De bladeren zijn leerachtig en glanzend. Ze staan verspreid langs het takken gestel. Als je de struik verder goed bekijkt, zie je twee verschillende vormen van bladeren. Drie- tot vijflobbig aan de groeitakken en vrijwel ovale bladeren aan de bloeitakken. Als je de bloeitakken stekt krijg je uiteindelijk een min of meer rechtopstaande klimopstruik. De bladeren van de groeitakken zijn met een beetje fantasie vijfzijdig en een duidelijke insnijding bij de steelaanzet. De bladeren en ook de vruchten zijn voor de mens giftig.
De klimop hecht zich met luchtworteltjes in de oneffenheden van de muur of boom. Waar de klimop geen mogelijkheden heeft tot klimmen groeit de plant over de grond verder met duidelijke wortelvorming op de knopen. Wordt de boom geheel en al overwoekerd door de klimop, dan ziet het er niet best uit voor de gastheer. Gebrek aan licht en lucht op de stam, lenticellen, kunnen minder tot geen zuurstof opnemen, maakt dat de boom op den duur wegkwijnt en sterft. Dit kan echter wel lange tijd duren.
De klimop wordt vaak genoemd in mythen en legenden en heeft dan vrijwel altijd met leven en dood van doen. Het stond bekend dat de plant de geest vertroebelde. Verder was de klimop het zinnebeeld van dronkenschap en met de wijnstok één der attributen van de Griekse god Bacchus.
De klimopplant kent vele streeknamen zoals eiloof, veil of boomveil maar ook ifte of lifte en klemmerkruid worden genoemd. De plant kan zeer oud worden. Er zijn individuen bekend van wel 400 jaar, met een stengel zo dik als een boomstam.
Geniet van wat de Gorsselse Heide (en omgeving) ons biedt
Herman Roelofs
Bij oudere huizen zag je nog wel eens dat een hele muur bedekt was met de altijd groenblijvende klimop. In vroegere tijden was een spouwmuur nog niet zo algemeen, vaak te kostbaar. Om toch behaaglijkheid door goede en voldoende isolatie te verkrijgen in de wintermaanden liet men de muur begroeien met een flink pak klimop of soms wilde wingerd, maar deze laatste was niet wintergroen en dus in de winter minder isolerend. Het dikke pak klimop was ook tegen de regen. Het beschermde de muur tegen nattigheid, maar in de zomer tegen direct zonlicht zo bleef de muur in die periode lekker koel.
Zo was het ook bij mijn geboortehuis, een muur naar het zuidwesten, die volledig bedekt was met klimop. Bovendien was het een heerlijke winter- en schuilverblijfplaats voor vele insecten en dieren, vooral de huismussen maakten er dankbaar gebruik van. De Hedera helix is samen met maretak en hulst de enige, van oorsprong, groenblijvende plant of struik in onze streken. In totaal zijn van de klimopfamilie zo’n 700 soorten bekend.
Bron: Wikipedia
Naast de schuilplaats is de klimop een belangrijke voedselbron voor vele nectardrinkende insecten en voor bessenetende vogels. De struik bloeit in het najaar van september tot in december. Voor de trekvlinders een laatste bron om voldoende energie in te nemen voor de lange trek naar warmere gebieden. Dit geldt ook voor andere insecten zoals zweefvliegen en wespen en de vlinders die hier overwinteren om nog wat energie op te doen voor de winterrust. Ze kunnen zich te goed doen aan het nectarrijke bloemsap. De geelgroenachtige bloempjes aan de bloeitakken staan bijeen in bolvormige schermen, die daarna weer trosjes vormen. De meeldraden zijn eerder rijp dan de stampers dit voorkomt zelfbestuiving hetgeen geen vruchten oplevert. Dit noemen we in de botanie protandrisch. De ruime nectar productie en het stuifmeel hebben een hoge voedingswaarde. De zwarte bessen worden door vele vogels genuttigd, zoals lijsters, duiven en spreeuwen. Het is bekend dat zelfs waterhoentjes de bessen een lekkernij vinden.
De bladeren zijn leerachtig en glanzend. Ze staan verspreid langs het takken gestel. Als je de struik verder goed bekijkt, zie je twee verschillende vormen van bladeren. Drie- tot vijflobbig aan de groeitakken en vrijwel ovale bladeren aan de bloeitakken. Als je de bloeitakken stekt krijg je uiteindelijk een min of meer rechtopstaande klimopstruik. De bladeren van de groeitakken zijn met een beetje fantasie vijfzijdig en een duidelijke insnijding bij de steelaanzet. De bladeren en ook de vruchten zijn voor de mens giftig.
De klimop hecht zich met luchtworteltjes in de oneffenheden van de muur of boom. Waar de klimop geen mogelijkheden heeft tot klimmen groeit de plant over de grond verder met duidelijke wortelvorming op de knopen. Wordt de boom geheel en al overwoekerd door de klimop, dan ziet het er niet best uit voor de gastheer. Gebrek aan licht en lucht op de stam, lenticellen, kunnen minder tot geen zuurstof opnemen, maakt dat de boom op den duur wegkwijnt en sterft. Dit kan echter wel lange tijd duren.
De klimop wordt vaak genoemd in mythen en legenden en heeft dan vrijwel altijd met leven en dood van doen. Het stond bekend dat de plant de geest vertroebelde. Verder was de klimop het zinnebeeld van dronkenschap en met de wijnstok één der attributen van de Griekse god Bacchus.
De klimopplant kent vele streeknamen zoals eiloof, veil of boomveil maar ook ifte of lifte en klemmerkruid worden genoemd. De plant kan zeer oud worden. Er zijn individuen bekend van wel 400 jaar, met een stengel zo dik als een boomstam.
Geniet van wat de Gorsselse Heide (en omgeving) ons biedt
Herman Roelofs
