Augustus 2022: de gekraagde roodstaart [Phoenicurus phoenicurus]
Eind juni zag ik plots een schitterend, getekend en gekleurde vogel in de tuin. Ja, hoor even later vergezeld van een minder opvallend vrouwtje? Ze leken iets kleiner dan een huismus, een fijngebouwd slank vogeltje, trilde voortdurend met de staart, één en al beweging. Ze scharrelden langs enkele voedsel vogelsilo’s en verder door de planten en struiken. Ik vermoedde dat het diertje tot de familie van de roodstaarten behoorde. Na de vogelgids geraadpleegd te hebben kwam ik al snel tot de conclusie; ja hoor een paartje gekraagde roodstaart. Wat schetst mijn verbazing een paar weken later weer het mannetje in de tuin. Ik kan me nog herinneren dat we destijds, misschien wel 50 jaar geleden, nestkastjes hebben opgehangen in het struweel langs de spoorbaan in Joppe bij het daar toen gelegen vogelasiel van vogelwerkgroep de IJsselstreek, dat daarna verhuisd is naar de Ravenswaarden. Het was een speciaal kastje, voor roodstaarten, met een half open voorkant. Helaas heeft daar nooit een vogel gebruik van gemaakt. Dit deed me nu beslissen om iets te schrijven over deze gekleurde gevederde vrienden, vooral het tropisch uitziende mannetje.
Komt de vogel ook op “onze” Gorsselse Heide voor? In 2013 werden 6 territoria vastgesteld. Van april tot in september kun je ze in ons land waarnemen. Ze overwinteren in Afrika vooral in Mali en Senegal in de parkachtige savannen, waar ze op insecten jagen.
Het leefgebied in ons land is oude vooral gemengde, wat open, bossen, waar ze de natuurlijke nestholtes gebruiken als broed- en schuilplaats. Maar ze maken ook wel gebruik van door de mens gemaakte nestkasten.
Het mannetje heeft een zwarte keel met een oranje borst, duidelijk wit voorhoofd verder een asgrijze kruin en mantel. Het vrouwtje is veel minder opvallend, beige oranje borst, witachtige keel, bovenzijde grijsbruin en een niet zo opvallende oogring.
Komt de vogel ook op “onze” Gorsselse Heide voor? In 2013 werden 6 territoria vastgesteld. Van april tot in september kun je ze in ons land waarnemen. Ze overwinteren in Afrika vooral in Mali en Senegal in de parkachtige savannen, waar ze op insecten jagen.
Het leefgebied in ons land is oude vooral gemengde, wat open, bossen, waar ze de natuurlijke nestholtes gebruiken als broed- en schuilplaats. Maar ze maken ook wel gebruik van door de mens gemaakte nestkasten.
 |
 |
|
| Foto mannetje gekraagde roodstaart; bron vroege vogel VaraBNN |
Foto vrouwtje gekraagde roodstaart; bron Wikipedia |
Het mannetje heeft een zwarte keel met een oranje borst, duidelijk wit voorhoofd verder een asgrijze kruin en mantel. Het vrouwtje is veel minder opvallend, beige oranje borst, witachtige keel, bovenzijde grijsbruin en een niet zo opvallende oogring.
Met een krassig aandoend liedje proberen de mannetjes de vrouwtjes het hof te maken.
Het vrouwtje legt meestal 6-7 eieren, glad, glanzend lichtblauw en wat buikig van vorm. Er wordt dagelijks 1 ei gelegd. Alleen het vrouwtje broedt gedurende zo’n 11 à 14 dagen. In veel gevallen wordt zelfs een tweede legsel gestart. De jongen worden door beide ouders verzorgd en blijven nog 12 tot 20 dagen in het veilige nest. Eind september vertrekken ze weer naar het zuiden. Een hele uitdaging om in ons land te broeden en hun jongen groot te brengen, en dan enkele duizenden kilometers naar het zuiden te verhuizen, zeker niet zonder gevaar.
Een familie lid van de gekraagde roodstaart is de zwarte roodstaart. Ook een trekvogel, die je al vrij vroeg in het voorjaar kunt waarnemen. Wie eenmaal zijn liedje in het brein heeft opgeslagen, zal het overal horen. Een donkergrijs vogeltje met een roodbruin staartje. Het vogeltje is gebonden aan bebouwing, op de punt van de nok van daken, zelfs midden in de steden kun je ze waarnemen.
In onze ecologische atlas van de GH wordt het vogeltje ook niet genoemd. Het is een echte cultuurvolger, waar mensen wonen, is deze vogel aanwezig. Je hoort ze meestal eerst en dan geeft het opsporen nog wel eens wat moeite. Een vereiste is: er moet wel een geschikte nestruimte aanwezig zijn. De voltallige roodstaart familie trilt voortdurend met hun staart. Je kunt dit vergelijken met het gedrag van kwikstaarten, verschil kwikstaarten vertonen een wat meer op en neer wippende staartbeweging.
Het vrouwtje legt meestal 6-7 eieren, glad, glanzend lichtblauw en wat buikig van vorm. Er wordt dagelijks 1 ei gelegd. Alleen het vrouwtje broedt gedurende zo’n 11 à 14 dagen. In veel gevallen wordt zelfs een tweede legsel gestart. De jongen worden door beide ouders verzorgd en blijven nog 12 tot 20 dagen in het veilige nest. Eind september vertrekken ze weer naar het zuiden. Een hele uitdaging om in ons land te broeden en hun jongen groot te brengen, en dan enkele duizenden kilometers naar het zuiden te verhuizen, zeker niet zonder gevaar.
Een familie lid van de gekraagde roodstaart is de zwarte roodstaart. Ook een trekvogel, die je al vrij vroeg in het voorjaar kunt waarnemen. Wie eenmaal zijn liedje in het brein heeft opgeslagen, zal het overal horen. Een donkergrijs vogeltje met een roodbruin staartje. Het vogeltje is gebonden aan bebouwing, op de punt van de nok van daken, zelfs midden in de steden kun je ze waarnemen.
In onze ecologische atlas van de GH wordt het vogeltje ook niet genoemd. Het is een echte cultuurvolger, waar mensen wonen, is deze vogel aanwezig. Je hoort ze meestal eerst en dan geeft het opsporen nog wel eens wat moeite. Een vereiste is: er moet wel een geschikte nestruimte aanwezig zijn. De voltallige roodstaart familie trilt voortdurend met hun staart. Je kunt dit vergelijken met het gedrag van kwikstaarten, verschil kwikstaarten vertonen een wat meer op en neer wippende staartbeweging.
Geniet van wat de Gorsselse Heide en omgeving ons biedt.
Herman Roelofs
Herman Roelofs
