4. door GroenLinks is het initiatief genomen om een excursie te organiseren naar de Drenthse Strubben waar Staatsbosbeheer een paar jaar geleden met eenzelfde probleem geconfronteerd werd als bij de Gorsselse Heide.

Lees hier het verslag

Veel mensen voelen zich betrokken bij het gebied rondom de Gorsselse Heide. Sommige van die betrokkenen hebben botsende doelstellingen. Dit leidde tot onduidelijkheid en spanning, tot protesten en zelfs tot rechtszaken. De gemeente Lochem weet dit en gaf, als eerste stap, opdracht aan het bureau Plattelandshuis de om de wensen en de klachten van de betrokken organisaties, bedrijven en omwonenden te inventariseren. Dit onderzoek is in mei en juni 2011 uitgevoerd.
Op initiatief van GroenLinksLochem gingen de betrokkenen op 5 oktober eens luisteren en kijken bij Staatsbosbeheer in Drenthe, waar vergelijkbare problemen tussen ‘doelgroepen’’ door langdurig en intensief communicatiewerk grotendeels werden opgelost. Het was nog geen ‘dagje op de hei’, maar het was een stap naar meer onderling begrip. Samen zoeken naar compromissen kan voor iedereen een meerwaarde opleveren. Binnenkort zal de gemeente Lochem met initiatieven komen om het proces in goede banen te leiden.

Een bont gezelschap vertrok afgelopen woensdag ‘op excursie’ naar Drenthe. Er was een bestuurslid van de Vrienden van de Gorsselse Heide, een bestuurslid van motorclub HAMAC, een IVN gids, de eigenaar van Kartbaan Eefde en zijn vrouw, een vertegenwoordiger van Tegengas, een adviseur communicatie voor de gemeente Lochem en een aantal omwonenden. De betrokken wethouder had om persoonlijke redenen moeten afzeggen en ook het Bestuur van Stichting Marke Gorsselse heide, die het voormalige militaire terrein namens eigenaar IJssellandschap beheert, was verhinderd. GroenLinks zorgde voor organisatie en vervoer.

Bovengenoemd onderzoek constateert dat er rondom Natuurgebied de Gorsselse Heide problemen zijn. Er is gebrek aan vertrouwen tussen omwonenden en motorsporters, er is onzekerheid over de betrokkenheid van de gemeente en er is weinig geld voor een herstelplan van het heidegebied. Soortgelijke problemen bestonden ook bij Staatsbosbeheer (SBB) in Anloo, Drenthe, toen een voormalig schietterrein van Defensie  omgevormd moest worden tot het Nationaal Park Beek- en Esdorpenlandschap Drentsche Aa (NBEL). Het ging hier, evenals in Gorssel, om het ontbossen van een dichtgegroeid heidegebied, maar ook om het blootleggen van oude karrensporen, grafheuvels en hunebedden. Daarnaast moest het gebied van 300 hectare geschikt gemaakt worden voor recreatie. Er waren grote verschillen van inzicht bij de gebruikers van het gebied: wandelaars met honden, wandelaars zonder honden, ruiters, koetsiers achter ’t peerd, spiritueel gerichte natuurliefhebbers en mountainbikers (ATB-ers). Het zijn bijna allemaal recreanten van het nieuwe soort dat zich zo min mogelijk in zijn leefstijl wil laten beknotten. De gezagsgetrouwe agrariër is ook in Drenthe bijna verdwenen.

De Drentse doelgroepen zijn voor de Eefdenaar zeer herkenbaar. Dus waren tijdens de inleiding van Bert Witvoet, districtshoofd en beheerder van het Park en Project Strubben–Kniphorstbos de oren van de bezoekers goed gespitst. Eerst was er een lange wandeling door het gebied. Langs een hunebed, langs oude karrensporen en langs afgeplagde gronden voor de herinrichting van de heide. Witvoet en cultuurhistorisch landschapsadviseur Jori Wolf vertelden over het lange proces dat SBB sinds 2005 had (be)geleid. Dit proces was nauwkeurig gepland door een ingehuurd communicatie-adviesbureau. Maar ondanks de planning ging het een paar keer goed mis, want er zijn voor dit soort processen geen planbare draaiboeken. Volgens Witvoet is het belangrijkste dat je de grote lijnen van je inrichtingsplan goed vasthoudt, maar ondertussen in voortdurend contact blijft met alle groepen die zich bij de ontwikkeling betrokken voelen, kijkt welke compromissen mogelijk zijn, ook tussen partijen onderling.  Je moet goed weten wat je wilt maar ook begrip (respect!) hebben voor de leefstijl en de wensen van de diverse gebruikers. Het is mooi om allerlei informatieavonden te houden, en mooie kaarten laten zien, maar mensen luisteren en lezen niet altijd even goed en blijken een eigen fantasie te hebben die gemakkelijk kan leiden tot misverstanden. Zo had SBB de cultuurhistorisch waardevolle strubben (knoestige uit één stobbe gegroeide eikenstammen, op terreinen die vroeger door schapen begraasd werden) met verfstippen gemerkt om ze te sparen. Natuurvriendelijke actievoerders dachten (logisch!) dat ze gekapt zouden worden en begonnen een eigen illegale stippenactie, waardoor grote verwarring ontstond. Het bleek dat voorlichtingsavonden en grote borden in het veld niet hadden geholpen. Andere actiegroepen waren die van de hondenbezitters en de mountainbikers (ATB-ers) die zich heftig verzetten tegen de zoneringsplannen van SBB, waarbij de terreinen een specifieke bestemming kregen en zelfs voor honden of fietsen gesloten werden. Een 60 hectare grote heideterrein moest met een raster beschermd worden voor de heideontwikkeling. Het werd hier verboden voor honden, tot grote woede van hun baasjes. Na overleg zijn er nu gebieden waar de hond vrij mag rondlopen, en gebieden waar ze aan de lijn moeten. Wie zich er niet aan de regels houdt kan een bekeuring krijgen. De schapen en de dassenburcht varen er wel bij.
Eenzelfde verhaal is te houden voor de ruiters en voor een esoterische Energetische werkgroep. De laatste groep zocht in het natuurpark met wichelroedes naar aardstralen en energievelden. Ze hoopten in de feeërieke strubben kabouters en elfjes te ontmoeten. Vele keren is SBB samen met hen het veld ingetrokken, om ook aan hen enige inspraak te geven bij de inrichting van het natuurgebied.

De Eefse en Lochemse bezoekers waren onder de indruk van de vele communicatieve activiteiten van SBB, en van het aantal groepen dat bij het werk betrokken was. Burgemeesters, dorpsraden, de rijksdienst voor cultureel erfgoed, rechtbanken, provinciale autoriteiten, en zelfs staatssecretaris Bleker kwamen eraan te pas. Er was bewondering voor het geduld en de tact waarmee SBB te werk was gegaan. Iedere betrokkene werd serieus genomen, en bij spannende hoorzittingen kregen de opgewonden partijen eerst de kans om hun stoom af te blazen voordat de vergadering door een neutrale (niet SBB) voorzitter werd geopend. Zo verdwenen spandoeken en petities langzaam naar de achtergrond. Ze werden vervangen door samenwerking en (soms) applaus. Het kan dus. En het kan dus ook in Gorssel.
De excursiedag werd besloten met thee en taart in het informatiecentrum Homanshof in Anloo. Hier kwam nog een levendige discussie waaraan ook Anja Zijlstra en Julia Klokke van SBB deelnamen. Er waren welgemeende dankwoorden. Bij een volgend bezoek aan Anloo zal de fiets worden meegenomen. Of de hond en de hondenriem!
De deelnemers aan de excursie zijn intussen zeer benieuwd naar de door de gemeente toegezegde verdere stappen. Hieruit moet blijken hoezeer het voor Eefde verre ‘Lochem’ bij de ontwikkeling betrokken is. De Gorsselse Heide en omgeving zijn die gemeentelijke aandacht dubbel en dwars waard! GroenLinks zal steun geven aan het op gang brengen van een gebiedsproces dat zich wat verder uitstrekt dan de Gorsselse Heide in engere zin. Er is goede hoop dat knelpunten kunnen worden opgelost en dat de pareltjes die in het gebied liggen kunnen worden opgepoetst. En het zal spoedig duidelijk worden hoe de gemeente verder invulling geeft aan genoemd gebiedsproces.

Kees Zijderveld, lid GroenLinks.

Presentatie van SBB over het gevolgde gebiedsproces bij "de Strubben"

Zie ook de website van GroenLinks Lochem